De sterkste schouders dragen de bezuinigingen!

Voorzitter,

2020 wordt een jaar dat we het liefst zo snel mogelijk willen vergeten. Onze gedachten zijn bij hen die ziek zijn geworden of op een andere manier door het coronavirus zijn getroffen.

We staan wereldwijd voor drie grote crises: de coronacrisis, de klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis. Landelijk zien we grote problemen in toenemende armoede en ongelijkheid, toenemende tekorten aan betaalbare woningen en een afnemende onderlinge solidariteit. Al deze zaken hebben hun weerslag op Zeist. En terwijl ieder van deze crises vragen om investeringen, staat we hier in Zeist voor een bezuinigingsopgave. Een surrealistische tijd.

In tijden van crisis doen we én een groter appél op de overheid, die toch onmisbaar blijkt te zijn als krachtige en richtinggevende gids in tijden van falend marktdenken, én op de samenleving, die laat zien hoe belangrijk het is dat wij omzien naar elkaar, samen strijden tegen eenzaamheid, en solidair zijn met de hardst getroffenen. De meest kwetsbaren krijgen de hardste klappen en verdienen onze bescherming. Dat is ook de boodschap die in juli raadsbreed is meegegeven aan het College: ontzie de kwetsbaarsten in de bezuinigingen. Wat GroenLinks betreft gaat het bij kwetsbaarsten niet alleen om mensen, maar ook om kwetsbare soorten en het stoppen van de teruggang in biodiversiteit.

De neiging is groot om te focussen op de bezuinigingen, maar eigenlijk doet dat geen recht aan de 160 miljoen euro die we komend jaar wél uitgeven aan een groener en socialer Zeist. Ondanks de moeilijke coronatijden werkt ons College superhard door aan tal van verbeteringen in Zeist, van de aanpak van taalachterstand tot de uitrol van het omgekeerd inzamelen. Dit verdient een dikke pluim! Eigenlijk zouden we de begroting in Zeister Knopen moeten opstellen in plaats van in euro’s, dan zouden we de lokale ondernemers nóg beter steunen.

Voor ons ligt een begroting die in grote lijnen recht doet aan de oproep de zwakkeren te ontzien. Het merendeel van de 5,5 miljoen bezuinigingen komt uit financieel-technische wijzigingen die niet direct pijn doen. Waardevolle instrumenten in het bestaanszekerheidsbeleid en de preventie in de zorg zijn buiten schot gebleven. Wij zijn daar dankbaar voor. Tegelijkertijd zijn we op twee punten van deze begroting nog wel bezorgd.

In de eerste plaatst willen wij niet bezuinigen op groenbeheer, landschappelijke beplanting en de Brede Milieuvisie, omdat dat direct ten koste gaat van de groene kwaliteit en de toekomst van Zeist. Het gaat ook om relatief kleine bedragen, die we ook makkelijk op een andere manier kunnen oplossen.

In de tweede plaats zien we dat van de 5,5 miljoen bezuinigingsopgave er toch nog 1,7 miljoen wél bij de kwetsbaarsten terechtkomt. Dat doet pijn! Ik noem de taakstellingen op de budgetten van WMO en Jeugd, maar ook drie ton bezuiniging op subsidies en 2,5 ton op Kunstenhuis en Bibliotheek. Het zou mooi zijn als we, met inachtname van de totale taakstelling van 5,5 miljoen, door verschuivingen binnen de begroting ruimte vinden om de posten die de kwetsbaarsten raken nog verder te ontzien.

Wij zien daar ook wel ruimte voor, voorzitter. Ik noem vijf punten.

  1. De inkomstenkant. Bij de besprekingen voor de zomer over de ‘verkavelingen’ is toegezegd dat van de 5,5 miljoen er een half miljoen uit de inkomstenkant zou komen. Wij zien nu dat dat slechts 220.000 euro is geworden. GroenLinks vindt dat te weinig, de inkomstenkant moet echt minimaal een half miljoen gaan bijdragen! Dat is ons beloofd en dit valt ons inziens ook vrij makkelijk te bereiken door de parkeertarieven niet in 2023 maar al in 2022 met 10% te verhogen en dan in 2024 nogmaals met 10%, en door ook de parkeervergunningen mee te nemen in deze verhoging. Het parkeren is al jaren niet kostendekkend en nu is de tijd om dit recht te trekken, leges en vergelijkbare kosten moeten in zware tijden écht kostendekkend worden.
     
  2. De begraafplaats. In het verlengde van het vorige punt, vindt GroenLinks dat ook de begraafplaats kostendekkend moet worden. In de begroting is een nieuwe structurele subsidie van 280.000 euro opgenomen, maar het kán niet zo zijn dat in tijden van bezuinigingen nieuwe geldstromen richting de begraafplaats gaan. Leges moeten kostendekkend zijn, dat geldt ook voor begraven. Wij stellen voor deze post te schrappen.
     
  3. De eigen organisatie. Wij zijn geschrokken van de beantwoording van de schriftelijke vragen op dit punt. De gemeente Zeist blijkt maar liefst 45 medewerkers aan externe inhuur in huis te hebben. Hier kan best een scherpere taakstelling op, want dit kost klauwen met geld en het is ook geen goed werkgeverschap. Creëer echte, vaste banen en stop met inhuren.
     
  4. De post onvoorzien, deze wordt wel verlaagd, maar slechts tot 3 euro per inwoner. Omliggende gemeenten verlagen hun post onvoorzien naar 2 euro of nog lager. Laten we opbouwen met onnodig lucht in de begroting op te nemen en de post onvoorzien verder verlagen naar wat in onze omgeving gebruikelijk is.
     
  5. Taakstellingen breder oppakken. We zien in de begroting nu taakstellingen opgenomen bij de WMO, de Jeugd en de subsidies. Onduidelijk is of en hoe deze taakstellingen haalbaar zijn, maar dat kan een keuze zijn, een werkwijze, om deze werkvelden uit te dagen tot creativiteit en het maken van echte keuzes. Maar waarom beperken we deze uitdaging dan tot het sociaal domein? We kunnen deze manier van werken met taakstellingen ook verbreden. Bijvoorbeeld bij de omgevingsvisie staat een budgetverhoging van 3,5 ton structureel, waarom leggen we hier ook niet een taakstelling op? Of op de gebiedsvisie Meester de Klerckstraat?

Kortom voorzitter, er is ruimte, samen snel een miljoen euro. Een miljoen euro dat we met redelijk eenvoudige herverdelingen binnen de begroting kunnen herijken, waardoor we de meest kwetsbaren in onze samenleving verder ontzien. Op deze manier krijgen we een nóg eerlijkere en nóg solidairdere begroting. Ik ga graag het gesprek aan met de andere fracties in de Raad om te zien of we over deze vijf punten nadere afspraken kunnen maken.

Voorzitter, tot besluit nog wat opmerkingen over het proces. Het raadsvoorstel vraagt instemming voor een verdere uitwerking van de Duisenberg-methode. Het is goed dat we werken aan meer transparantie in de verslaglegging en een sterkere koppeling tussen middelen en resultaten. De methode Duisenberg is daarvoor geschikt maar wel erg log en zwaar, wij zouden graag een combinatie zien met de lichtvoetigere Deventer-methode.

Tenslotte de tweede fase, waarin we als Raad in gesprek gaan met een Inwoner Advies Commissie. Het is ons in de Ronde Tafel niet duidelijk geworden of de genoemde 10 thema’s de volledige 10 thema’s dekken van het Hoofdlijnenakkoord, of dat er slechts een selectie aan de inwoners wordt voorgelegd. Indien er sprake is van een selectie, dan is er in de Raad van september door de portefeuillehouder toegezegd dat deze selectie vooraf aan de Raad wordt voorgelegd en door de Raad wordt vastgesteld. Ik hoor graag wanneer dat zal plaatsvinden.