Normaal gesproken zijn de algemene beschouwingen een brede gedachtewisseling over het gehele beleidsterrein van de gemeente. Vanwege de onzekere financiële situatie focussen we ons dit jaar op de begroting. De fractie van GroenLinks wil drie kaders hanteren om te komen tot een sluitende begroting vanaf 2021:
Bijdrage GroenLinks aan de Algemene beschouwingen 2020 - zoals uitgesproken door Ronald Camstra tijdens de raadsvergadering op 30 juni 2020:
Normaal gesproken zijn de algemene beschouwingen een brede gedachtewisseling over het gehele beleidsterrein van de gemeente. Vanwege de onzekere financiële situatie focussen we ons dit jaar op de begroting. Daarbij is de vraag gesteld welke kaders de fractie van GroenLinks wil hanteren om te komen tot een sluitende begroting vanaf 2021 en welke drie voorstellen de fractie daartoe concreet wil doen.
De lijn die wij willen voorstellen bevat de volgende drie aspecten:
Ik licht ze alle drie kort toe.
In de eerste plaats: neem je verlies. Een gemeente houdt in Nederland een algemene reserve aan voor incidentele onvoorziene kosten. In Zeist hebben we een zeer forse algemene reserve, 42 miljoen euro. Je zou kunnen zeggen dat we de afgelopen twintig jaar hebben gespaard voor als er zich een keer een ramp zou voordoen. Die ramp doet zich nu voor, die heet Corona. Hier hebben we voor gespaard! Daarom moeten we de kosten die samenhangen met de Corona-crisis eenmalig afboeken. Dit jaar, maar de met Corona samenhangende kosten die de komende jaren doorlopen ook in komende jaren. Neem het verlies direct uit ons spaargeld en schuif de rekening niet door naar de toekomst.
Punt 2: stop met sparen. Naast de algemene reserve van 42 miljoen heeft Zeist ook nog eens bestemmingsreserves van in totaal maar liefst 93 miljoen. Geld dat opzij is gelegd voor toekomstige uitgaven. Dat is verstandig beleid in goede tijden, maar hier is een pas op de plaats nodig in slechte tijden. We kunnen deze crisis doorkomen door tijdelijk de reserves niet meer verder aan te vullen. Door de komende jaren niet te reserveren dalen de uitgaven structureel, en we pakken het reserveren dan weer op als de financieel slechte tijden weer achter de rug zijn.
En ten derde: durf ook nee te zeggen. Ook in financieel slechte tijden zijn er grenzen aan wat acceptabel is. Het gesprek over de kosten in de zorg loopt al langer, is al gestart voor de corona-crisis. Er loopt een gedegen traject dat expliciet niet een bezuinigings- maar een transformatie opgave is. De voorzitter van de zorgautoriteit heeft recent ook gewaarschuwd om de zorg niet te veel als verdienmodel te benaderen.
Bezuinigen op de zorg is wat GroenLinks betreft niet verstandig, en zeker niet in tijden van crisis. Er ontbreekt nog te veel informatie om nu al te speculeren over bezuinigingen. De Corona-crisis treft de samenleving hard, en de gevolgen die dat heeft moeten we met elkaar opvangen. Niet bezuinigen op de vangnetten van mensen, ook niet op publieke voorzieningen zoals bibliotheken en wijkcentra. Niet bezuinigen op voorzieningen die de maatschappij dragen. We kunnen onze jeugd niet in de kou laten staan!
Natuurlijk is het goed om te kijken naar de kostenkant: kan het efficiënter, kunnen we zorgfraude tegengaan, zo kunnen we geld besparen. Maar dat is wat anders dan bezuinigen. Mensen die zorg nodig hebben moeten dat ook geleverd krijgen. We willen geen wachtlijsten aanleggen en geen nee zeggen tegen mensen die zorg nodig hebben. Geen zorgplafonds.
En voorzitter, als we dan toch niet uitkomen op een geheel sluitende begroting, dan is dat ook een signaal, aan landelijke en provinciale overheden. Als het niet kan, dan kan het niet. Niemand is gehouden aan het onmogelijke. Wij gaan in Zeist niet de landelijke problemen oplossen, daarvoor ligt de sleutel in Den Haag. Den Haag heeft te weinig geld meegegeven met de decentralisaties en Den Haag moet dat zelf rechtzetten. Diverse brandbrieven zijn al die kant op gestuurd. GroenLinks overweegt dan ook om volgende week in de raadsvergadering een motie in te dienen die oproept tot het scherper in beeld brengen van de rol van het Rijk in het ontstane begrotingsgat. Een stevig geluid richting Den Haag is nodig. Mijn verwachting is dat het Rijk uiteindelijk ook zijn verantwoordelijkheid gaat nemen. Daarom willen we in Zeist nu niet meer kapot bezuinigen dan straks nodig blijkt te zijn geweest. Haastige spoed is in dit soort zaken zelden goed.