Voorzitter,
ik ben nu 7 jaar raadslid. En in die zeven jaar hebben we 7 maal een overschot op de Jaarrekening meegemaakt, steeds van vele miljoenen. Het lijken iedere keer incidentele meevallers, maar dat begint toch een vrij structureel karakter te krijgen. Financieel doet Zeist het goed. De reserves zijn kolossaal en de weerstandsratio moet zelfsgedempt. Er wordt dus goed op de winkel gepast, en dat verdient een compliment. Prima, maar de winkel heeft wel onderhoud nodig. Op diverse plekken zien we afbladderende verf. Stilstand is achteruitgang. GroenLinks kiest voor investeren in de toekomst, en dat kan, het geld is er.
Zeist heeft best ambities, het coalitieprogramma staat er vol mee. Waarom lukt het dan niet om het tempo van realisatie te verhogen? Het lijkt steeds meer tot stilstand te komen. De post ‘onderhanden werk’ is met maar liefst 10 miljoen toegenomen, terwijl de investeringen juist zijn afgenomen. Er ligt geld op de plank, maar er wordt onvoldoende uitgegeven. Naast 5 miljoen winst wordt er nog eens 14 miljoen in diverse reserves gestort ten behoeve van realisatie op een later moment. Dat is veel geld, voorzitter.
Natuurlijk kun je sommige plannen, zoals het Centrumplan, niet in één jaar realiseren en moet je geld opzij zetten. Maar vooruitschuiven lijkt de norm te worden. Al jaren wijst de Raad er op dat op steeds meer plekken de gaten in de weg vallen, maar op de post ‘onderhoud openbare ruimte’ is 1,1 miljoen over. GroenLinks begrijpt dat niet. Ga maar eens op de fiets over de Renesselaan, de Mesdaglaan, of van Austerlitz naar Driebergen, en u zult uit uw zadel stuiteren van verbazing. We moeten de problemen oppakken, niet doorschuiven. Liever steekt het College geld in de tekorten op het betaald parkeren, zonder een concreet plan om die tekorten terug te dringen. Wat gaan we er aan doen, College? Gaan de tarieven omhoog? Gaan we een parkeergarage sluiten? Zeist geeft nu al meer geld uit aan parkeren dan aan duurzaamheid, dat kan toch niet de bedoeling zijn?
Ook in het sociale domein zien wij onbenutte kansen. De gemeente Zeist veel te zuinig. Het zorgbudget van het Rijk is hoger dan de gemeente heeft benut. Inwoners betalen een eigen bijdrage voor huishoudelijke hulp en dagbesteding, watvoor sommigen een reden is om er van af te zien. Tegelijkertijd laat het budget voor de WMO een overschot (dus onderbenutting) zien, er blijft zorgbudget onbenut. Stilstand is achteruitgang, door minder zorg te leveren blijft de kwaliteit van leven van onze inwoners achter. Middelen voor zorgtaken worden nu ingezet om de tekorten op de uitkeringen te dekken. Dat is niet wenselijk, dat geld is bedoeld voor zorg!Zeist kan meer zorg leveren dan ze nu doet, door de eigen bijdrages af te schaffen. Dan maakt Zeist werk van eerlijk delen!
Ook elders in het sociale domein zijn er achterstanden. De begrote impuls-startgesprek voor vluchtelingen (100K) is niet uitgegeven in 2016. Net zoals de impuls stapelingseffect chronische zieken (30K), niet uitgegeven in 2016. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Zeist loopt steeds meer vertraging op. Terwijl de coalitie dubbeltjes OZB cadeau doet aan huiseigenaren, hebben we in Zeist meer mensen in de bijstand dan in omliggende gemeenten. Dat is het omgekeerde van eerlijk delen, voorzitter, en dat is pijnlijk, vooral voor de betrokkenen.
Tot slot het terrein van de duurzaamheid. Daar wordt zeker voortgang geboekt. De kinderboerderij heeft nu energielabel A, het aantal laadpalen neemt toe, het Eco-Schoolsproject is gestart. GroenLinks is ook tevreden met ‘Mijn Groene Huis’, omdat dit centrum een positieve bijdrage levert. Zeist wil klimaatneutraal zijn in 2030. Maar hoe ver staan we? Niemand die het weet. We vieren losse projectresultaatjes zonder overall-planning. We missen een praktisch instrument om vast te stellen met hoeveel de CO2-uitstoot in de afgelopen jaren verminderd is, en wat de opgave van Zeist voor de komende jaren moet zijn. Een plan, en een marsroute, dus. Op de bonnefooi halen we het niet, voorzitter. Zeist moet versnellen.
Tot zover. Zeist past goed op de winkel, maar stilstand is achteruitgang. We moeten problemen aan gaan pakken in plaats van ze door te schuiven. Wij zullen later vanmiddag bij de Kadernota met concrete voorstellen komen hiervoor.
Kadernota en Bestuursrapportage
Voorzitter, eerder vanmiddag heb ik betoogd dat we een hoger tempo nodig hebben bij het investeren in de kwaliteit van onze gemeente. Zowel fysiek als sociaal loopt Zeist achter de feiten aan. Gelukkig zijn er middelen, en kunnen we dus tot een inhaalslag overgaan. De Kadernota doet daarvoor vier voorstellen, denkrichtingen eigenlijk: 1. buitensportaccomodaties, 2. duurzaamheid, 3. de versnelde huisvestingsopgave en 4. extra parkeerplaatsen voor Kerckebosch.
Voorzitter ik vraag u, welke van deze vier hoort in dat rijtje niet thuis? Zijn dit nu dé vier grote maatschappelijke thema’s waar Zeist voor staat? Ik hoor u denken, extra parkeerplaatsen voor Kerckebosch. Heel goed, dat hoort inderdaad in dit rijtje niet thuis. Laten we wel consequent zijn. Als we over 12 jaar klimaatneutraal willen zijn, gaan we dan nu extra parkeerplaatsen voor auto’s aanleggen? Natuurlijk niet! Wees creatief. Laten we dit probleem tot een innovatieve pilot maken, faciliteer elektrische deelauto’s om de vraag naar parkeerplaatsen terug te dringen en de CO2 uitstoot te beperken. Bij succes herhalen in verschillende andere wijken.
Dan, voorzitter, duurzaamheid. Dat hoort wél in het rijtje thuis. Maar 160.000 euro is natuurlijk veel te weinig, en alleen'procesgeld', er wordt niet één euro gereserveerd voor de financiering of subsidiering van projecten in de uitvoering. Er zijn werkgroepen van de Brede Milieuvisie duurzame plannen aan het smeden. Het is belangrijk om de betrokkenen gemotiveerd te houden. Er werd al gemopperd: er worden mooie plannen gemaakt, maar waar blijft het budget?
Het ontbreekt de Raad aan inzicht over de voortgang. GroenLinks wil er een praktisch instrument komt om vast te stellen met hoeveel de CO2-uitstoot verminderd is, en hoeveel we nog te gaan hebben. Dan kunnen we vaststellen of 160.000 euro per jaar voldoende is om ons doel te halen. Wij denken van niet, voorzitter. Het lijkt ook wel een verschil in stijl tussen de verschillende wethouders. Waar de ene wethouder zonder problemen een rond half miljoen vraagt voor cultuur, aarzelt de andere over iedere 10.000 euro. Duurzaamheid vraagt niet om een behoedzame aanpak. GroenLinks stelt voor de uitgaven voor duurzaamheid ook te verhogen tot een rond half miljoen. Zodat we goede plannen ook direct uit kunnen voeren. Geen woorden maar daden.
Overigens moeten we dat half miljoen voor cultuur wel doen hoor, zo bedoel ik het niet. Zeist geeft per inwoner véél minder uit aan cultuur dan gemiddeld in de provincie. Laten we er daarom nog een schepje bovenop doen. Vanuit het cultuurveld is een voorstel gedaan om een extra platform voor culturele diversiteit op te richten. GroenLinks stelt daarom voor niet 500k maar 600k extra aan het cultuurbudget toe te voegen.
Laten we het sociaal domein niet vergeten. Zeist heeft verhoudingsgewijs meer mensen in de bijstand dan gemeenten om ons heen. Het Project ‘Werk in Zeist’ is succesvol. GroenLinks pleit er daarom voor om dit instrument uit te breiden: om die manier kunnen we meer mensen aan een baan helpen. Daarnaast zijn er meer middelen nodig voor het bestaanszekerheidsbeleid, nu de grens van 110 naar 130 procent is getrokken. Laten we nog eens kijken naar voorstellen die GroenLinks eerder deed, zoals de motie huurverlaging, waar de wethouder welwillend tegenaan keek, of het pleidooi om de inrichtingskosten voor statushouders als gift te beschouwen ipv als lening. Er zijn mogelijkheden om wat te doen aan de armoede in Zeist, en dat is hard nodig. Dus laten we het aanpakken. Anders houden we volgend jaar wéér geld over terwijl de sociale problematiek wéér groter is geworden.
Creatieve plannen, daar hebben we behoefte aan. Mensen in de bijstand kopen minder vaak huishoudelijke apparaten met een A-label, terwijl die zouden helpen om hun maandlasten te verlagen. Met een handig stimuleringsinstrument kunnen we én de budgetten van de armsten én het milieu hier een handje helpen. Met creatieve plannen kan de gemeente doorbraken bereiken.
Tenslotte het onderwijs. Onlangs meldde zich bij het politiek spreekuur iemand die binnenkort naar Zeist verhuist en zorgen had omdat hij geen school voor zijn kinderen kon vinden. De huidige capaciteit van de scholen is maar nauwelijks toereikend voor de huidige vraag. Sommige wijken, zoals Kerckebosch, zitten helemaal op slot. Op diverse terreinen worden op dit moment of zeer binnenkort extra woningen gebouwd, in Den Dolder, in Kerckebosch, de Zeister Warande, etc. Veelal grote gezinswoningen. Maar waar worden extra schoollokalen gebouwd? GroenLinks roept de wethouder onderwijs op om nu maatregelen te nemen om de capaciteit op peil te brengen.
Voorzitter, tot zover een eerste bloemlezing, de tijd is te kort om álle amendementen aan te kondigen waar GroenLinks mee gaat komen om de aanpak van de problemen in Zeist meer vaart te geven.