Dank u wel voorzitter.

En dankjewel, Roel en fractie voor het vertrouwen dat jullie mij hebben gegeven. Ik vind het een hele eer dat ik jullie nieuwe fractievoorzitter mag zijn. Toen ik 4 jaar geleden aan dit GroenLinks avontuur begon, had ik nooit kunnen vermoeden dat ik hier zou staan. Ik geloof dat ik nog nooit zó snel carrière gemaakt.

Maar deze beschouwing gaat niet over mij, maar gaat over de begroting én… over samengaan. Dit is namelijk het laatste jaar dat GroenLinks deze algemene beschouwing houdt. Bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart gaan GroenLinks en PvdA ook in Zeist samen op. Wij vormen dan 1 nieuwe fractie: GroenLinksPvdA, een fractie die staat voor solidariteit en voor groene en rode waarden. Ook na de verkiezingen zullen wij deze waarden blijven uitdragen.

Wij gaan voor een dak boven je hoofd. En dan natuurlijk een geïsoleerd dak, want energiearmoede vinden wij onacceptabel. We gaan voor méér natuur en biodiversiteit. We geven natuur, de letterlijke bodem onder ons bestaan, de stem die ze verdient.
We gaan ook voor een zeker bestaan zonder financiële stress voor al die mensen die het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, elke maand opnieuw. Of je nu in een uitkering zit of werkende arme bent. We gaan voor een gemeente waar we naar elkaar omkijken.

We hebben net de verkiezingen achter de rug en we feliciteren D66 en het CDA met het behaalde resultaat. Dat is knap gedaan. En ondanks dat wij meer verloren hebben dan ons lief is, zijn we blij dat het midden weer terug is, en dat dit zwarte hoofdstuk van een regering met de PVV achter de rug is.

We hopen op betere tijden. Het is belangrijk dat we elkaar weer gaan vinden de komende jaren, in politiek en samenleving. Want polarisatie, het vergroten van (vaak ook nog valse) tegenstellingen, heeft ons land al veel te lang in haar greep. We lijken steeds minder goed naar elkaar te kunnen luisteren, steeds minder oog te hebben voor de nuance.

De polarisatie heeft ervoor gezorgd dat ons land stil is gevallen, terwijl we vooruit moeten. Zeker in een land waar we voor grote uitdagingen staan, zoals de stikstofcrisis, de crisis op de woningmarkt en toenemende ongelijkheid, ook in Zeist. Problemen die het resultaat zijn van (landelijke) politieke keuzes die de afgelopen jaren zijn gemaakt.
En vanuit die gedachte kom ik bij de begroting en de bestuursrapportage. Want ook daar gaat het over keuzes.

Voor ons zijn 3 zaken belangrijk:
Financiën: hoe staan we ervoor en welke keuzes gaan we maken?
Sociaal: hoe houden we de leefbaarheid in wijken overeind, en hoe gaan we sneller sociaal bouwen?
En Groen: en hoe zit het toch met het bomenfonds?

Te beginnen met financiën:
De begroting is een goed, kwalitatief stuk, dus hierbij complimenten aan alle opstellers. Dank voor het vele werk dat weer is verzet.
We zijn op financieel vlak nog steeds een sterke gemeente. Er zijn een aantal zaken die wat terug- of oplopen - de solvabiliteit en de schuldmarge - maar dat is allemaal nog keurig binnen de afgesproken, veilige marges.
Waar we ons wel wat zorgen over maken is de storting in de RIOZ. Vanuit het weerstandsvermogen zou er bijna 7 miljoen worden teruggestort in de RIOZ.
Dat is nog niet gebeurd. Daarom de vraag aan het college: waarom is dit nog niet gebeurd?
Want wat GroenLinks betreft had dit bedrag prima in de voorliggende begroting opgenomen kunnen worden.
Voor ons is dit belangrijk omdat we met de gelden uit de RIOZ de goede dingen voor Zeist kunnen doen. Bij sommige zaken die nu door het college zélf worden aangedragen voor de RIOZ, hebben wij onze vraagtekens. Zoals bijvoorbeeld de doorontwikkeling van het gemeentehuis of de twee sportonderzoeken. Wat ons betreft moeten die niet bekostigd worden vanuit de RIOZ, maar horen die thuis in de structurele begroting.

Omdat de raad over de RIOZ gaat en we ook zelf met voorstellen kunnen komen, doen we hierbij een voorzet. We zullen bij de begroting een amendement indienen waarbij we inzetten op de aanstelling 2 bewonersverbinders in Zeist West. In West staan leefbaarheid en gezondheid onder druk. De buurten Couwenhoven en Nijenheim worden door o.a. de GGD als ‘zeer kwetsbaar’ omschreven. De taak van de bewonerverbinder is om laagdrempelig in gesprek te gaan met bewoners, vertrouwen op te bouwen en samen met het wijkteam te zorgen voor passende ondersteuning.

De pilot die wij willen starten kan dan ook gezien worden als de eerste bouwsteen voor een structurelere wijkaanpak. Het sluit dan ook goed aan bij het programma Buurt- en Wijkgericht Werken.

In de ‘beleidskeuzes’ - een ander woord voor taakstelling, dat weer een ander woord is voor bezuiniging – zien we dat het college voornemens is te bezuinigen op wijkgericht werken, terwijl er zoveel kracht in de wijken zit en we dit blijvend zouden moeten ondersteunen. We zien aan de andere kant dat het college juist weer investeert in de wijken, middels de pilot met het buurtbudget. Dus hoe moeten we deze bezuiniging nu zien? Kan het college hier een reactie op geven.

Dan een ander punt dat aanhaakt op sociale samenhang. Als GroenLinks vinden wij het belangrijk dat er sneller en socialer gebouwd wordt in Zeist. Het aandeel sociale huur staat onder druk, we schieten in Zeist inmiddels onder de 30% sociale huur. Wij zijn in dat licht voorstander van pro-actief bouwbeleid, oftewel van grondbeleid. Met grondbeleid halen we de regie als gemeente terug en kunnen we meer betaalbare woningbouw realiseren. Voor GroenLinks is grondbeleid daarom ook sociaal beleid. Hiermee kunnen we speculatie tegengaan en kunnen we, door inzet van de Zeister woningcorporaties, actiever sturen op leefbaarheid en sociale samenhang van buurten.

Dan kom ik bij het Groen. We zeggen vaak ‘ons groen is ons goud’.
Om dat goud goed te bewaren hebben we sinds 2016 een bomenbeheerplan. Maar wat ons opvalt in de begroting is dat er meerdere onttrekkingen zijn gedaan, dat de reserve is gehalveerd en dat de jaarlijkse storting van 3 ton is stopgezet. Er lijkt inmiddels sprake van een uitholling. De gedachte dat bomen ouder worden dan gedacht (de reden van stopzetting van de stortingen) is inmiddels achterhaald gezien de droge zomers van afgelopen jaren. Dus willen we dat groen ons goud blijft, dan zullen we het bomenfonds moeten aanvullen en in ere moeten herstellen.
Graag een reactie van het college.

Dan als laatste: ik kan natuurlijk niet afsluiten zonder iets gezegd te hebben over kunst en cultuur. Als eerste: laten we in de komende periode doorpakken met het realiseren van een mooi Cultuurhuis voor Zeist. Zeist verdient zo’n plek voor ontmoeting, ondersteuning en ontspanning.

Bij het noemen van cultuur zijn grote woorden in de politiek nooit ver weg. Ondanks dat we er weinig geld aan uitgeven (op de rijksbegroting is het maar een half procent van 555 miljard euro) vinden we cultuur toch heel belangrijk. Ook in Zeist. Wat GroenLinks betreft is cultuur niet alleen die vaak geprezen verbinder, maar ook de katalysator voor het leren omgaan met tegenstellingen, het zoeken naar de nuance en het leren luisteren naar de ander.

Zo blijven we verbinden en gaan we samen vooruit.