Voorzitter! De kiezer heeft gesproken, de stemmen zijn geteld en het stof is neergedwarreld. Nu zijn we hier bijeen om het signaal dat de kiezers hebben uitgezonden te begrijpen en te vertalen naar acties. 

Maar eerst een paar complimenten en felicitaties. 

Complimenten voor eenieder die zich ingespannen heeft om de logistiek van de verkiezingen weer zo goed onder controle te hebben; ambtenaren en vele vrijwilligers hebben wekenlang hard gewerkt om dat mogelijk te maken wat we in onze samenleving zo gewoon vinden: vrije verkiezingen. In een wereld die op zijn kop staat iets om even bij stil te staan en dankbaar voor te zijn.

Complimenten aan alle partijen voor een creatieve en sportieve en fatsoenlijke campagne waarmee we gezamenlijk hebben gepoogd om zoveel mogelijk inwoners te bereiken en te verleiden om naar het stembureau te komen. Het doet ons deugd om te zien dat er in toenemende mate sprake is van huis-aan-huis acties en GroenLinks spreekt de hoop uit dat dit belangrijke instrument ook buiten verkiezingstijd steeds meer door meer partijen wordt gehanteerd om de kloof tussen inwoners en politiek nog meer te verkleinen.

Felicitaties vooral aan het adres van D66 Zeist met een stijging van 4 naar 6 zetels, een mooi resultaat na een professionele campagne. In den lande waren er allerlei opmerkelijke uitslagen met soms grote verschuivingen en daarmee vergeleken is het in Zeist maar een saaie boel. Er zijn twee zetels van de ene naar de andere partij gegaan en verder is nagenoeg alles hetzelfde gebleven. Maar dat betekent dus wel – en daar is GroenLinks natuurlijk zeer mee ingenomen – dat GroenLinks nu voor het eerst de grootste partij is in Zeist waarbij we ook nog eens meer stemmen dan ooit hebben gekregen.

Wij bedanken dus alle stemmers voor hun deelname aan het democratisch proces en wij bedanken vooral de 20,68% van de kiezers die met hun stem hun vertrouwen hebben gegeven aan GroenLinks.

We zijn ons bewust van de verantwoordelijkheid en gaan ons met hart en ziel de komende 4 jaar inzetten voor alle inwoners van Zeist.

Wij zullen dus nu het voortouw nemen bij de onderhandelingen en wij stellen voor de rol van informateur te laten uitvoeren door de heer Thijs de la Court, werkzaam bij Klimaatverbond Nederland, 8 jaar wethouder voor GroenLinks in Lochem geweest en eerder informateur bij de onderhandelingen in de gemeente Renkum.

Betekenis uitslag

Maar wat betekent die uitslag nu? 

We weten allemaal dat het beeld van de landelijke politiek veel invloed heeft op deze verkiezingen. Maar GroenLinks gaat er ook van uit dat met een lokale stem waardering wordt uitgesproken voor behaalde resultaten in de afgelopen raadsperiode en ook waardering voor de ambities in de verkiezingsprogramma’s. Dat GroenLinks ten opzichte van de vorige verkiezingen de 7 zetels heeft weten te behouden na een op zijn minst roerig te noemen periode zien we als waardering voor onze inzet voor betaalbare woningen, opkomen voor de kwetsbare mens en de kwetsbare natuur en het klimaat, het geven van gelijke kansen aan iedereen en het gehoor geven aan de geluiden die we aangereikt kregen vanuit de verschillende participatie-experimenten. Daar zijn onder meer de aanpak van taalachterstand, het project Vollenhove Vooruit en een aanloop naar zelfbewoningsplicht uit voortgekomen. Ook de aanpak van de organisatie van de jeugdzorg in Zeist blijkt bij de huis-aan-huis acties te worden gewaardeerd. GroenLinks heeft zich dus ook bewezen als een bestuurderspartij.

Dat ruim 1 op de 5 kiezers voor GroenLinks kiest betekent in ieder geval wel dat we met een aantal andere partijen zullen moeten samenwerken en hoe denkt de kiezer daar over? Het is opvallend dat er drie partijen zijn die bovengemiddeld geappelleerd hebben aan de keuze van de stemmers.

D66 met een duidelijke zetelwinst voor een oppositiepartij wordt beloond voor hun constructieve bijdrage in de afgelopen jaren waarbij het ons opvalt dat lokaal een progressievere koers wordt gevaren dan landelijk en ook vallen de groene bouwambities op. Dat toont lef en sluit sterk aan bij de waardes waar GroenLinks ook voor staat.

Met de nieuwe zetelverdeling kan er een driepartijen-coalitie worden gevormd met een comfortabele meerderheid van 19 stemmen in de raad maar er zijn er ook verschillende andere combinaties mogelijk waarbij meer dan 3 partijen samen werken en een van de opdrachten aan de informateur zal dus zijn alle partijen te bevragen over hun ideeën met betrekking tot een 3- of meer partijen coalitie.

Belangrijkste opgaves in Zeist voor de komende 4 jaar

GroenLinks ziet vanuit haar motto “menselijk, eerlijk, duurzaam” tenminste 7 belangrijke thema’s voor de komende periode:

1)    Tegemoet komen aan het tekort aan woningen in het goedkope en middeldure segment. In de nieuwe samenstelling moet het mogelijk zijn om nu echt tempo te maken met nieuwbouw met behoud van het groen maar ook maatregelen in het reeds aanwezige woningbestand door splitsing en aanpassing.

2)    Het Zeister groen is ons goud. Dat moeten we behouden en zelfs kwalitatief versterken met meer aandacht voor de biodiversiteits- en klimaatcrisis.

3)    Iedere inwoner moet in staat gesteld worden om te participeren in de samenleving. Meedoen is belangrijk en waar ondersteuning nodig is moet de drempel om de gemeente te vinden zo laag mogelijk zijn en de gemeente mag daar zelfs pro-actief handelen.

4)    We moeten ambitieus verder met de aanpak van ons lokale energievraagstuk. Meer dan voorheen moet energiegebruik worden teruggedrongen door bewustwordingscampagnes en isolatie van huur- en koopwoningen. Ook de opwek van vooral zonne-energie moet actief worden gestimuleerd.

5)    De kwaliteit van zorg in het sociaal domein verdient continue aandacht. Preventie blijft een speerpunt maar ook de controle of er geleverd wordt wat nodig is. Iedereen krijgt de zorg die nodig is en dat betekent dat de gemeente dus ook via de VNG blijft sturen op meer vergoeding vanuit het rijk.

6)    Zeist heeft een goede traditie om een steentje bij te dragen aan de opvang van vluchtelingen. De huidige geopolitieke toestand vraagt om concrete actie om ervoor te zorgen dat het landelijke opvangsysteem niet vastloopt en een snelle en menselijke opvang voor de vluchtelingen uit Oekraïne te bieden.

7)    De afstand van inwoners tot de politiek moet beslist kleiner worden. Zeist wordt landelijk gezien als voorbeeld voor anderen in het experimenteren met participatie en daar mogen we trots op zijn, ook zal het recent aangenomen handvat participatie in de komende vier jaar creatief ingezet worden om zo efficiënt mogelijk burgerkracht te benutten. Daarnaast is het de morele plicht van alle betrokkenen om vaker dan nu de open dialoog met de inwoners te voeren en GroenLinks beveelt van harte het instrument van huis-aan-huis acties aan. Als je een echte lokale partij wilt zijn moet je het contact met de inwoners zoeken. Ook bij het duidingsdebat van vier jaar geleden werd een oproep gedaan om meer vanuit het gemeentehuis naar buiten te treden. Dat hebben velen gedaan en wij zouden een uitbreiding toejuichen. Een opkomst van 56% is hoger dan het landelijk gemiddelde maar nog steeds zorgelijk laag.

Samenwerking binnen de raad en met de samenleving

GroenLinks heeft er alle vertrouwen in dat er in het onderhandelingsproces vrij snel tot een startakkoord kan worden gekomen. Wie de verkiezingsprogramma’s van alle partijen naast elkaar legt ziet vooral grote overeenkomsten. Het was niet verbazingwekkend dat vele kiezers opmerkten dat in de kieswijzer de uitkomsten erg dicht bij elkaar lagen. Daarom lijkt het ons ook wenselijk om het startakkoord uit te breiden tot een raadsakkoord voor een groter draagvlak en een vlottere behandeling in de raadscycli.

GroenLinks kijkt met vertrouwen uit naar de toepassing van het handvat participatie waarmee er maatwerk kan worden geleverd waar het gaat om samenwerkingsverbanden met de inwoners op alle beleidsgebieden. Het is vooral een mooie uitdaging om de geluiden te horen van betrokkenen die we in het verleden niet vaak gehoord hebben maar die wel een groot belang hebben zoals bijvoorbeeld woningzoekenden.

Het handvat is een startdocument dat we gaan toepassen en waar nodig aanpassen met als doel de relevante belanghebbenden meer te betrekken en de afstand tot de inwoners te verkleinen.

Opdracht aan de informateur

Zoals hiervoor al deels aangegeven zijn er een aantal opdrachten voor de informateur:

•    Bevraag alle fracties over hun ideeën over een te vormen coalitie.

•    Bevraag alle fracties over hun ideeën over de aard van het coalitie-akkoord.

•    Aan welke acties denken de verschillende fracties om gezamenlijk de afstand tot de inwoners te verkleinen.

Overigens ben ik van mening dat er in Zeist 10 lokale partijen vertegenwoordigd zijn in de raad.

Ik dank u voor uw aandacht.