Deze algemene beschouwing wil ik eerst beginnen met het uitzoomen van Zeist. Er is momenteel veel gaande in de wereld, wat ons ook hier raakt.
Daarom wil ik stilstaan bij de escalatie in Israël en Palestina, de oorlog in Oekraïne en Sudan. We hebben aardbevingen en overstromingen gezien in Azië en Afrika en extreme weersomstandigheden in Europa. We leven mee met de slachtoffers. Al dit leed en de discussies daar omheen leidt tot veel zorgen en maatschappelijk onrust, ook onder Zeistenarenen onze toekomstige generatie.
GroenLinks hecht sterk aan het zoeken naar oplossingen voor de problemen waar we nu mee worstelen. Niet naar elkaar wijzen maar met goed onderbouwde en doordachte voorstellen komen. We willen de afstand verkleinen door met de inwoners te praten, door goed te luisteren en door beslissingen goed uit te leggen.
Voorzitter, in het kader van klimaatrechtvaardigheid, is het belangrijk dat Nederland haar verantwoordelijkheid neemt voor een schone leefwereld. Nu worden de grootste gevolgenervaren door landen die het minste vervuilen. De overstromingen en bosbranden laten de effecten van klimaatverandering steeds duidelijker zien. Dit leidt tot onrust onder jongeren en kinderen. Het is van groot belang dat wij hen perspectief bieden. Daarom zijn we blij met de huizen die worden verduurzaamd, vinden we dat Zeist vol moet blijven inzetten op de energietransitie en is het goed dat we een hemelwaterverordening hebben. Bij klimaatadaptievemaatregelen hoort ook dat we investeren in ons groen. En dat brengt mij bij een vraag over de begroting: is het niet verstandig om eerst een onderzoek naar de vitaliteit van onze bomen uit te voeren en pas daarna te besluiten of er fiks bezuinigd kan worden op het bomenfonds? Wij zijn trots op ons groene goud en dat willen we zo houden!
Ook woningbouw blijft een belangrijk onderwerp. Er wordt voorbereid voor bouwen bij het station. In het kader van perspectief voor jongeren is dit een hele goede ontwikkeling. We zijn ook benieuwd hoe het staat met de plannen voor woningbouw in het voormalig V&D pand en andere ontwikkelingen in het centrum, zoals de markt? Wij denken dat de inwoners hier graag iets over horen.
Voorzitter, GroenLinks is trots op Zeist. Iedereen telt mee en dankzij hardwerkende ambtenaren gebeuren er veel prachtige dingen. We hopen dat de regenboogvlag, die tijdens coming out day werd gehesen, eraan bijdraagt dat mensen zich veilig voelen om zichzelf te zijn. En tijdens werkbezoeken aan organisaties en wijken, is ontzettend veel bevlogenheid te voelen. Zoals bij de medewerkers van de Regionale Sociale Dienst die elke dag zorgen dat iedereen hulp krijgt die dit nodig heeft. Er is een pilot gestart voor jongeren met schulden, waarbij samen wordt gekeken naar een passende manier om schuldenvrij te worden. En mensen waren ontzettend blij toen ze kledingpassen konden ophalen. Dat zijn hele mooie ontwikkelingen.
We willen complimenten geven aan de scholen die alles doen om kinderen die niet binnen het reguliere systeem passen, toch hun talenten te laten ontplooien. Scholen die veiligheid en voedsel bieden aan kinderen voor wie dat thuis niet vanzelfsprekend is. Een goede basis is cruciaal voor de rest van je leven. Als het gaat over taalonderwijs, is GroenLinks er trots op dat steeds meer mensen een taaltraject volgen en zo beter mee kunnen komen. Wel zijn we benieuwd of er nog iets meer kan worden gedaan om laaggeletterde mensen te bereiken en helpen?
Het is belangrijk om in de toekomst van onze samenleving te blijven investeren. In de begroting zien we een aantal taakstellingen (bezuinigingen) staan. Taakstellingen mogen niet ten koste gaan van de levenskwaliteit, zeker niet bij de minder bedeelden.
Ten eerste mag de taakstelling in de jeugdzorg niet ten koste gaan van kwaliteit en ook niet leiden tot langere wachtlijsten. Het sociaal team en het centrum jeugd en gezin doen fantastisch werk. Uit evaluaties blijkt dat mensen zich echt geholpen voelen. Heeft de taakstelling daar invloed op?
Daarnaast wil GroenLinks de taakstelling op cultuur benoemen. Cultuur verbindt, raakt mensen en levert mooie ontmoetingen op, het is het cement van de samenleving. Wat wordt er precies wegbezuinigd in het culturele leven van Zeist? Wij roepen in elk geval op om te blijven zorgen dat de makers van cultuur voldoende ruimte hebben om te werken, bijvoorbeeld door het opstellen van een atelierbeleid.
Ook is het belangrijk om ons ruimhartige minimabeleid te koesteren. Financiële zorgen leiden tot erg veel stress. Begin 2024 wordt het minimabeleid hervormd. GroenLinks is verheugd dat het er nu op lijkt dat via middelen van het rijk, er voldoende financiering voor de huidige regelingen en eventuele aanvullingen lijkt te zijn. Wij zouden bijvoorbeeld nog steeds graag zien dat het sport- en cultuurfonds wordt uitgebreid naar 21 jaar. Een ruimhartig minimabeleid past in het karakter van Zeist, een dorp waar we naar elkaar omkijken.
Over welvaart gesproken: GroenLinks denkt dat de lasten voor alle inwoners verlaagd kunnen worden door – en dit klinkt raar – de onroerend zaak belasting te verhogen. Zeist heeft een van de allerlaagste belastingtarieven van ons land. Het rijk vindt daar wat van. We hebben gevraagd om uit te rekenen hoeveel korting het rijk inhoudt op ons deel van het gemeentefonds. Het antwoord ontvingen wij kort voor aanvang van dit debat en opvallend is dat we in 2023 ruim 1,8 miljoen minder ophalen dan we gekort worden en daarop hoor ik graag reflectie van het college.
De filosoof John Rawls heeft ooit geschreven, en ik parafraseer:
“Het is een feit dat mensen geboren worden in verschillende sociale klassen. Wat rechtvaardig is, wordt bepaald door de manier waarop overheden omgaan met die verschillen”.
Als lokale overheid hebben we – met andere woorden - de taak rechtvaardig met de welvaartsverdeling om te gaan. Laten we samen zorgen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
En overigens ben ik van mening dat er geen bos mag worden gekapt voor de aanleg van voetbalvelden.