De bijeenkomst op 30 juni is niet zomaar uit de lucht komen vallen. In voorgaande jaren werd er in Zeist niets georganiseerd ter viering van Keti Koti (de afschaffing van de slavernij). Na het lezen van een motie uit onze buurgemeente De Bilt - die opriep tot het doen van onderzoek naar het Biltse slavernijverleden - vroeg ik mij af: Hoe zit het dan met Zeist, heeft ook Zeist een slavernijverleden? Is dat al eens onderzocht en wat doen we daarmee in dit herdenkingsjaar?
Omdat de kwestie van het slavernijverleden een gevoelig onderwerp is en snel kan leiden tot polarisatie, heb ik er begin van dit jaar voor gekozen om een open vraag te stellen aan onze burgemeester Koos Janssen: ‘doen wij iets aan Keti Koti op 1 juli en als dat niet zo is gaan we dan toch iets organiseren in dit bijzondere herdenkingsjaar?’
Pas in een later stadium hebben we de raad ingelicht over onze plannen - overigens met unanieme steun.
In Zeist hebben we het geluk dat we een burgemeester hebben die dit onderwerp belangrijk vindt. Na een aantal verkennende gesprekken - waarbij we ook Brenda Emmen van Meander Omnium hebben betrokken vanwege haar expertise en grote netwerk - zijn we een ‘initiatiefgroep slavernijverleden’ gestart. Secuur en met aandacht hebben we naar het onderwerp gekeken: Wat valt er eigenlijk onder, baken je het onderwerp af tot trans-Atlantische slavernij of trek je het breder? En hoe laten we het ‘landen’ in de Zeister samenleving?
Uiteindelijk hebben we besloten om een publieke bijeenkomst te organiseren met een goede spreekster die het verhaal persoonlijk maakt, invoelbaar en dichtbij. Om polariserende en oeverloze discussies tijdens het nagesprek te voorkomen besloten we niet te vragen ‘wat vind je er van?’ maar ‘wat doet het onderwerp met je?’
De bijeenkomst op 30 juni heeft indruk gemaakt. Maar daar blijft het niet bij, we gaan verder. Zo is er geld vrijgemaakt in de begroting om onderzoek te doen naar het Zeister slavernijverleden. Een inmiddels aangetrokken onderzoekster zal haar bevindingen – inclusief de verhalen van nabestaanden van tot slaaf gemaakten - vastleggen in een (publieksvriendelijke) publicatie. Daarmee leggen we een stevige basis om het gesprek in de Zeister samenleving verder te voeren.
Komende periode volgen er meer bijeenkomsten om te informeren, om kennis te delen en om meer begrip te kweken. Het onderwerp en de aandacht ervoor stoppen niet na één bijeenkomst. Als GroenLinks mogen we met trots zeggen dat er met een paar open vragen een zaadje is geplant. De komende jaren zal het onderwerp verder wortelschieten. Het zal daarmee een terechte, vaste plek krijgen in de geschiedenis en samenleving van Zeist.
ps. Hoe zit het nu met die 150/160 jaar afschaffing van slavernij?
In 1863 werd slavernij per wet verboden in de Surinaamse en Caraïbische gebieden. Maar pas in 1873 kwamen de meesten tot slaaf gemaakten echt ‘vrij’. In de tussenliggende tien jaar bleven zij, ter compensatie van de plantagehouders, ‘onder toezigt van den Staat’. Wat in de praktijk betekende dat zij, nu weliswaar betaald, dwangarbeid moesten blijven verrichten op de plantages.
Op zaterdag j.l. is er een documentaire vertoond over Sporen van het Nederlandse slavernijverleden in Zeist. Deze kunt u ook online bekijken via de onderstaande link.